Mycelium: materiaal van de toekomst?

Wanneer je aan paddenstoelen en zwammen denkt, denk je niet meteen aan een bouwmateriaal, laat staan aan een aantrekkelijk materiaal om in je interieur te gebruiken. En toch is het materiaal de moeite om te overwegen. Het is een duurzaam, circulair materiaal dat volledig bio-afbreekbaar is. Klinkt goed, niet? Maar wat is nu juist mycelium?

Myco-Mensa

3D-printed Myco-composiet

Students: Chen Shen, Yufei Lin, Lingwei Shi
Tutors: Richard Beckett, Javier Ruiz, Marcos Cruz
Project Support: Anete Salmane, Carolina Ramirez-Figueroa, BMade.

Wat is mycelium?

Een paddenstoel heeft onder de grond een heel netwerk van worteldraden. Deze zwamwortels hebben fascinerende eigenschappen. Ze spelen een belangrijke rol in het ecosysteem en kunnen zelf organisch materiaal afbreken tot nutriënten en energie. Daarnaast helpen ze de bodem om water vast te houden. Het is dit wortelstelsel dat wordt gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe materialen.

Het mycelium wordt op organisch afval geplaatst, zoals zaagsel, stro of katoen. Hier breekt het de cellulose van deze drager af en bouwt het een netwerk van draden. Dit netwerk heeft een verlijmende functie op het organisch materiaal. Op een gegeven moment wordt dit groeiproces stopgezet en ontstaat er een bio-composiet bestaande uit organisch materiaal en mycelium.

Door het proces in een mal te laten plaatsvinden, kan je het materiaal eender welke vorm geven. Ook de drager speelt een rol. Op stro en zaagsel zal het bijvoorbeeld eerder lijken op geperst plaatmateriaal terwijl het op andere dragers eerder neigt naar plastiek.

Eigenschappen

-Lichtgewicht (vergelijkbaar met geëxpandeerd polystyreen)
-Behoorlijk sterk
-Schokabsorberend
-Isolerend
-Brandvertragend
-Biologisch afbreekbaar
-Akoestisch
-CO-neutraal
-Waterbestendig
-Schimmelbestendig
-Bevat een zekere mate van elasticiteit
-Kan niet veel gewicht dragen

Afhankelijk van het gebruikte substraat, zal het eindmateriaal andere eigenschappen krijgen. Zo kunnen er eerder leer- of textielachtige materialen ontstaan, plaatmateriaal of materiaal dat kurk-of hout-achtige eigenschappen. Ook de leeftijd van het mycelium en externe factoren, zoals CO2 en licht zullen impact hebben op de eigenschappen.

Sebastian Cox

Toepassingen in je interieur

Door zijn eigenschappen is mycelium is het perfecte materiaal om toe te passen als verpakkingsmateriaal. Maar ook in de bouw en afwerking zijn er mogelijkheden om het materiaal toe te passen. Momenteel wordt nog veel onderzoek gedaan naar mycelium, maar in de toekomst gaat dit ongetwijfeld en materiaal zijn dat meer en meer toegepast zal worden.

Momenteel lijkt de grootste toepassing te liggen in isolatie. Zowel voor thermische als voor akoestische isolatie bevat het materiaal uitstekende eigenschappen. Het heeft betere isolatiewaarden dan veel huidige producten en is bovendien brandvertragend.

Daarnaast zal het materiaal in de toekomst ook als plaatmateriaal gebruikt kunnen worden. Denk hierbij aan een lichtgewicht kern voor een deurpaneel of afwerkingspanelen voor tegen de muur, al dan niet om de akoestiek te verbeteren. Kijk bijvoorbeeld eens naar de mooie akoestische panelen van Mogu of Katharina Querbach. Ideaal om de akoestiek in je kantoorinrichting te verbeteren. Bovendien bestaan er ‘bakstenen’ gemaakt van mycelium. Deze zijn uitermate geschikt voor lichte scheidingswanden.

Foto 1+2: Myamo van Katharina Querbach
Foto 3+3: Mogu

Ook textiel-achtige materialen kunnen gecreëerd worden. Zo heeft Adidas zijn iconische Stan Smith sneaker uitgebracht in mycoleer en ook Stella McCartney heeft een collectie waarbij ze leer en stof o.b.v. mycelium gebruikt. Deze materialen zullen in de toekomst ongetwijfeld ook in de interieurs hun opmars maken.

Tenslotte is mycelium een interessant product voor verlichting en design. Hoewel het momenteel vaak nog eerder experimenteel wordt gebruikt of voor one-of-a-kind stukken, zal ook hier mycelium meer en meer toegepast worden.

Tumbnail: Nir Meiri